|
IVO ANDRIC
(doğumu 1892 Travnik/Saraybosna, ölümü 1975 Belgrat)
Ülkemizde Drina Köprüsü adlı romanıyla tanınan ünlü Yugoslav (Sırp) yazardır. İlk ve orta öğrenimini Vişegrad’da yaptı. Yüksek öğrenimini Viyana, Zagrep ve Gratz Üniversitelerinde Felsefe ve Slav Eebiyatı okuyarak tamamladı. Meslek olarak Dışişlerini seçti. 2. Dünya Savaşına kadar çeşitli ülkelerde konsolosluk ve elçiliklerde görev aldı. Andriç’in çocukluğu ve ilk gençlik yılları Türkler’in arasında geçmiştir. Yazdığı roman ve hikayelerde Türkler’in yaşantılarının yanısıra Yugoslavya’yı yıllarca yöneten Osmanlı’nın toplumsal düzenini, tarihsel açıdan, insan-toplum ilişkisini dramatik olaylarla vurgulayarak, insancıl bir gözlemle anlatır.26 Ekim 1961’de Drina Köprüsü adlı romanıyla Nobel Edebiyat Ödülünü kazanmıştır.
Yazarın en önemli, en ünlü eseri Drina Köprüsüdür. Eserde anlatılan olaylar gerçi küçücük bir kasabada, Vişegrad kasabasında geçer, ama bu kasaba rastgele bir kasaba değildir. O zamanlar her ikisi de Osmanlı İmparatorluğunun birer eyaleti olan Sırbistan’la Bosna-Hersek sınırı üzerinde, doğuyla batıyı birleştiren ya da ayıran Drina ırmağı kıyısındadır. İvo Andriç romanının başlıca kişisi olarak bu köprüyü seçmiş, köprünün tanık olduğu üç yüz elli yıllık tarih olaylarını da adeta mizansen olarak kullanmıştır. Büyük bir sanatçı olan Andriç gerçek bir hümanisttir. Bundan ötürü de, çeşitli dinlerin ve soyların kaynaştığı bu bölgede en küçük bir din ve ırk ayırımı yapmadan, anlattığı olaylarda yer alan bütün kişilere eşit bir sevgi ve ilgi göstermiştir. Eserde kimisi olduğu gibi alınmış, kimisi Sırp fonetiğine uydurulmuş 218 Türkçe kelime geçmektedir. Ayrıca şunu da belirtelim Drina Köprüsü Sokullu Mehmet Paşa tarafından Mimar Sinan ustaya yaptırılmıştır.
Travnik Günlüğü’nde Napolyon tarafından bu küçük Boşnak kasabasına gönderilen Fransız Konsolosu, oyun, siyaset ve ticaret alanındaki çalışmaları, bu ilkel kasabada karşılaştığı zorluklar, tehlikeler, Avusturya konsolosu ile rekabeti, Fransciscain papazlarıyla birlikte Türk devlet otoritesine karşı çevirdiği dalavereler anlatılmaktadır.
Irgat Siman, İvo Andriç’in tipik hikayelerinden biridir. Yazar hikayesinde çağımızda bile çeşitli biçimler ve yeni adlar, kişilikler altında ortaya çıkan ağa-ırgat sorununu ele almaktadır. Dünya görüşündeki evrensellik, tarihe yaslanıştaki akılcı yöntem Irgat Siman’ın öyküsünü kuru bir sorun hikayesinden öte, insancıl bir düzeye yükselterek acı bir alayla, ince bir kara mizah havasına büründürüyor. Hikayede ki 1878 tarihi artık yalnızca bir fondur. Irgat Siman’ın acı yaşantısı uzantısını günümüzde de bulacaktır.
Matmazel, Hapihane Anıları, Kargaşa, Ali Cercelez’in Yolculuğu, Uğursuz Avlu, Anika Yaşarken, Jepa Köprüsü, Veli Paşa’nın Oynaşı, Bosna Hikayeleri ve Ömer Paşa yazarın diğer eserleridir.
12.06.2006
Dr. Gökhan Sarısoy
|
Bu sayfayı yazdırmak için burayı tıklayın