Disleksi (okuma bozukluğu) bireysel olarak uygulanan standart doğru okuma ya da kavrama testleri ile ölçüldüğü üzere, kişinin kronolojik yaşı, ölçülen zeka düzeyi ve yaşına uygun olarak aldığı eğitim göz önüne alındığında okuma başarısı beklenenin önemli ölçüde altındadır.
Disleksinin klinik özellikleri
Okuma sırasında birçok hatalar yaparlar. Örneğin, harf atlamalar, eklemeler ve kelimelerin çarpıtılması sık görülür. Yazılı harf karakterlerini ve büyüklüklerini, özellikle uzaysal yönelimde ve çizginin uzunluğunda farklı algılarlar. Okuma bozukluğu var olan birçok çocuk yaşıtlarına uygun bir şekilde yazılı veya basılı metini kopya edebilir fakat hemen hemen hepsinin hecelemeleri kötüdür.
Okuma hızı yavaştır.
Sıklıkla anlayarak okuma da yetersizdir.
Ses ayırım bozuklukları vardır.
Kelimeleri arka arkaya söyleme güçlükleri vardır.
Sıllıkla sağ-sol ayırımını iyi yapamadıklarından harflerin yerlerini de değiştirirler.
Birinci sınıfta her türden okuma ve yazma hatası görülebilir. İkinci sınıfta harf atlama, hece atlama, sözcük atlama, sözcük ekleme hatalarının sayısı genellikle düşer. Üçüncü sınıfta harf ve hece atlama hataları azalır, diğerleri yerini korur. Beşinci sınıfta ise sözcük ekleme ve sözcük atlama artabilir, diğer hata türleri genellikle azalır.
Okumaktan ve yazmaktan hoşlanmaz ve kaçınır.
Bu gibi işleri yaparken kaygıları artar.
Bu çocuklar iyileştirici eğitim almazlarsa utanma ve küçük düşme duygularından dolayı başarısız olmaya ve dolayısıyla engellenmeye devam ederler.
Zaman içerisinde bu duygular daha da artar.
Büyük çocuklar kızgın ve depresif olabilir ve düşük benlik saygısı gösterir.
Vurdumduymaz, sorumsuz, ilgisiz görünebilir.
Okuma Bozukluğu (DSM-IV) kriterleri
A.Bireysel olarak uygulanan standart doğru okuma ya da kavrama testleri ile ölçüldüğü üzere, kişinin kronolojik yaşı, ölçülen zeka düzeyi ve yaşına uygun olarak aldığı eğitim göz önünde bulundurulduğunda okuma başarısı beklenenin önemli ölçüde altındadır.
B.Tanı Ölçütlerindeki bozukluk okul başarısını ya da okuma becerileri gerektiren günlük yaşam etkinliklerini önemli ölçüde bozar.
C.Duyusal bir bozukluk varsa bile okuma zorluğu genellikle buna eşlik edenden çok daha fazladır.
Özgül öğrenme bozukluklarının tanısı en sık ilköğretim döneminde konulur. Bu döneme ilişkin en belirgin özellikler arasında aşağıdakiler sayılabilir. Bu belirtiler özgül öğrenme bozuklukları olan çocuklarda daha sık görülür.
Zekâ düzeyi: Normal ya da normalin üstündedir (IQ>85).
Akademik başarı: Düşüktür ya da inişli çıkışlıdır. Bazı derslerde/alanlarda normal/normalüstü iken, bazı derslerde/alanlarda düşüktür.
Okuma becerisi: Harf-ses ilişkisi kurmakta zorlanır, harfleri ve rakamları (b-d, b-p, 6-9 gibi) karıştırabilir. Kelimeleri hecelerken ya da harflerine ayırırken zorlanabilir, okurken heceleri ya da sözcüğü ters çevirebilir (ne-en, çok-koç gibi), harf, sözcük atlar, ekler ya da uydurabilir. Sıklıkla okuduğu yeri kaybeder, satır karıştırır, okuduğunu anlamakta ve anlatmakta zorlanır, okumayı sökemez ya da okuması yavaştır.
Yazma becerisi: Genellikle yaşıtlarına oranla el yazısı okunaksız, yavaştır, yazarken bazı harf ve sayıları, kelimeleri ters yazar, karıştırır (b-d, m-n gibi), yazarken bazı harfleri, heceleri atlar ya da ekler, yazarken heceleri ya da sözcüğü ters çevirir (ve-ev, kat-tak gibi), tahtadaki yazıyı defterine çekerken ya da söylenenleri defterine yazarken zorlanır, kelimeler arasında hiç boşluk bırakmaz ya da kelimeyi iki üç parçaya bölerek yazar (yapa bil mektir gibi), defterleri düzensizdir, satır ve sayfayı iyi kullanamaz, el-göz koordinasyonu zayıftır, yazı ve çizimleri bozuktur, kalemi uygun biçimde tutmakta güçlük çeker, imle ve noktalama hataları yapar, yazılı olarak kendini ifade etmekte zorlanır.
Aritmetik beceriler: Genellikle küçük yaşlardan itibaren sayı kavramını anlamakta güçlük çekebilir (beş mi, bir mi büyüktür gibi), bazı aritmetik sembolleri öğrenmekte zorlanır, karıştırır (“+” yerine” x” gibi), sayıları karıştırır (6-9,4-7 gibi), geometrik şekilleri çizmekte ve isimlendirmekte zorlanır, işleme sağdan değil soldan başlar, eldeleri unutur ya da doğrudan sonuca yazar, çıkarırken deste bozmak yerine alttakinden üstekini çıkarır, çarpım tablosunu öğrenemez, problemi çözüme götürecek işleme karar veremez, akıl yürütmekte zorlanır, ölçüm ve olasılık hesaplarında güçlük çeker, akıldan doğru çözdüğü pek çok problemi kağıt-kalemle yapamaz.
Sıraya koyma becerisi: Haftanın günlerinin, aylarının, mevsimlerin sayıların, alfabenin harflerinin sırasını karıştırır, dinlediği, okuduğu bir öyküyü anlatması istendiğinde öykünün başını, sonunu karıştırır, sözlü ya da yazılı olarak düşüncelerini sırayla ifade etmekte güçlük çeker, sıralı çizimlerde ardışıklığı sürdüremez.
Dikkat-Hareket sorunları: Dikkatin kısa süreli olması, kolayca dağılması, konsantrasyon güçlüğü, aşırı hareketlilik, hızlı ve çok konuşma vardır. Bazıları oldukça yavaş ve hantaldır.
Sosyal-duygusal sorunlar: Yaşıtlarına göre daha çocuksudur, düşünmeden aklına eseni yapar, eleştirildiğinde aşırı tepki gösterir, öfkelenir ya da dikkate almaz (eleştiriye toleransı azdır), sosyal çevrenin sözel olmayan ipuçlarını anlamakta zorlanır, jest ve mimikleri doğru yorumlayamaz, arkadaş ilişkilerinde (ilişki kurmakta ve sürdürmekte) zorluklar yaşar, hayal kurar, dalgındır, değişikliklere zor uyum sağlar, duygulanımları sık değişir, kendisine güveni azdır (benlik saygısı düşüktür), öğrenmeyle ilgili çok sayıda travmatik yaşantıları vardır. Enürezis, enkoprezis, karın ağrısı, okul reddi, okuldan kaçma gibi sekonder davranış bozuklukları görülür.
Çalışma Alışkanlığı: Ödevlerini alamaz ya da eksik alır, ev ödevlerini yaparken yavaş ve verimsizdir, ders çalışırken sık sık ara verir, çabuk sıkılır, ders çalışmayı (okuma-yazma faaliyetlerini) sevmez, ödevlerini yaparken birilerinin yardımına gereksinim duyar, güçlükleri ürettiği işin kalitesini etkiler. Başarılı olamadığı zaman da hevesi çabuk kırılır ve kolay vazgeçer.
En iyi 1024x768 çözünürlükte görüntülenir...
Bu sitede yer alan yazıların her türlü yayın hakkı Dr. Koray Karabekiroğlu'na ait olup; kendisinden Fikir ve Sanat
Eserleri Kanunu'na göre yazılı izin alınmadan söz konusu yazıların herhangi bir bölümü veya tamamı iktibas edilemez
veya herhangi bir usul ile çoğaltılamaz.
Kaynak göstermek ve bilimsel kurallara riayet edilmek kaydı ile alıntı yapılması mümkündür.
